Nie byłem zdziwiony/nie byłem zaskoczony

 

POPRAWNA FORMA: 

nie byłem zdziwiony 

Błąd wynika prawdopodobnie z bezpośredniego przełożenia konstrukcji w języku angielskim na język polski, tzw. kalki językowej - w wyniku połączenia formy angielskiej z naszą stroną bierną. 

Po angielsku możemy powiedzieć: 

It was not a surprise to me.  

Natomiast w języku polskim nie możemy :) W naszym rodzimym języku używamy konstrukcji: 

nie byłem/am zdziwiony/a KIM/CZYM - czasownik ,,dziwić się"/,,zdziwić się" łączy się z narzędnikiem, np. 

Nie byłam zdziwiona jego zachowaniem.   To strona czynna. 

W stronie biernej możemy skorzystać z konstrukcji: Było dla mnie dziwne, że on to zrobił. 

Rzucić kogoś na głęboką wodę/ rzucić się na głęboką wodę

 

Usłyszane w Ninja Warior. 

POPRAWNA FORMA: 

rzucić kogoś na głęboką wodę - czyli: pozostawić kogoś własnym siłom 

rzucić się na głęboką wodę - czyli: zdać się na własne siły 

Np. To był jego pierwszy dzień w pracy i mimo że rzucili go na głęboką wodę, to poradził sobie z powierzonym mu zadaniem. 

Źródło: S. Skorupka, Słownik frazeologiczny języka polskiego, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1968. 

Jak opisać obraz?

 

Wzór, z którego korzystam i zawsze mi się sprawdza. 

Analiza obrazu

1. Kim jest autor obrazu? Podaj podstawowe wiadomości, związane z omawianym dziełem. 

2. Czy twórca stworzył swoje dzieło w początkowym, dojrzałym czy schyłkowym okresie swojej twórczości? 

3. Do jakiej epoki i nurtu artystycznego można zaliczyć obraz? 

a) podaj typowe wyznaczniki tego nurtu 

b) zastanów się czy występują one w omawianym dziele, jeśli tak - jakie to są wyznaczniki?

c) czy omawiany obraz różni się od innych, które powstały  w tej samej epoce, w ramach tego samego nurtu?

4. Jaką techniką posłużył się malarz?

5. Jaką kompozycję zastosował? 

a) ustal, co znajduje się na pierwszym planie

b) co stanowi tło?

c) jaki element dominuje? postać, przedmiot, plama światła, układ elementów?

d) ustal, jakie są relacje przestrzenne między elementami

e) ustal, jakie relacje są między postaciami 

f) jaką perspektywą posłużył się malarz?

6. Jaka jest kolorystyka obrazu? Jakie to ma znaczenie dla przedstawionego tematu?

7. Zwróć uwagę na rolę światła. Co jest jego źródłem? Jak wykorzystywane jest światło do pokazania twarzy, wnętrza, pejzażu? 

8. Jaki temat został przedstawiony na obrazie? 

9. Co według ciebie najmocniej podkreśla treść obrazu - kompozycja, światło, kolorystyka? 

10. Jaki jest związek między tytułem a tematem obrazu? 

Dyktando wyrażenia przyimkowe

Dyktando, które przeprowadziłam w I klasie liceum. Podałam ortogramy do nauki, potem wybrałam 30. Przygotowałam dyktando z lukami, ponieważ szybko się sprawdza, nie muszę odcyfrowywać pisma uczniów, a przede wszystkim osiągam cel - uczniowie mają koncentrować się na nauce pisowni wyrażeń przyimkowych. 

Poniżej gotowe dyktando, do pobrania: tutaj

Mama odjechała sprzed domu. 

Spod łóżka wyjrzał kot. 

Małe dzieci biegały dookoła stołu. Naprawdę nie wiadomo, co z nimi robić. 

I tak beze mnie nie dadzą rady. Mimo to, czuję niepokój. 

Kolega życzył mi ,,do siego roku”, wbrew życzeniom nie czuję, aby to był dobry rok. 

Nie widziałem rodziny od dawna, na pewno się zmienili. 

Pojutrze jadę do Krakowa, potem do Warszawy, a następnie za granicę naszego kraju. 

Tata ekscytuje się skokami wzwyż, wprawdzie sam nie skacze, ale lubi ten sport. 

Nie znoszę, gdy ktoś patrzy na mnie spode łba. Z rzadka to na mnie działa, a ponadto nieomal zawsze wywołuje we mnie lęk. Takie zachowania w ogóle są niedopuszczalne. 

Jestem zła, bo nade mną zebrały się czarne chmury. Moje lenistwo prowadzi donikąd. 

Udało mi się kupić obraz za półdarmo. Poza tym przesyłka też była szybka, chociaż nadano ją znad morza. 

Nie zauważyłam, że naprzeciwko mnie nadjeżdża rower i znalazłam się wprost pod jego kołami. Dobrze, że to nie był wypadek ze skutkiem śmiertelnym. Byłoby to ze wszech miar niewskazane. W okamgnieniu się pozbierałam i z wolna wróciłam do domu. 

Pieśń XXV - ,,Czego chcesz od nas Panie, za Twe hojne dary?" Jana Kochanowskiego karta pracy

 Pieśń XXV - ,,Czego chcesz od nas Panie, za Twe hojne dary?" Jana Kochanowskiego karta pracy. 

Na karcie mieści się 8 zadań, dotyczą one treści i budowy pieśni, gatunku, rodzaju literackiego i typu liryki. Uczniowie muszą pogłówkować, odnaleźć cytaty i środki stylistyczne. W sumie są to 4 strony A4. 

Przykładowe zadania: 

Pieśń rozpoczyna się zwrotem: ,,Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary”?

Jak brzmi odpowiedź na to pytanie? W jaki sposób ludzie mogą podziękować Bogu? Podpowiedzi szukaj w poniższych fragmentach pieśni:

,,Wdzięcznym Cię tedy sercem, Panie, wyznawamy,

Bo nad to przystojniejszej ofiary nie mamy.”

,,Bądź na wieki pochwalon, nieśmiertelny Panie!”

BÓG w utworze Jana Kochanowskiego.

Uzupełnij schemat: w pierwsze trzy pola wpisz określenia Boga, jakie padają w pieśni – tutaj nie podawaj cytatów. Przytocz je natomiast w kolejnych poniższych polach.

C. Pieśń Jana Kochanowskiego zawiera średniówkę. Jest to stały wewnętrzny przedział intonacyjny powtarzający się po określonej liczbie sylab w kolejnych wersach wiersza. Poniżej znajduje się schemat, na podstawie którego bez problemu rozpoznasz, gdzie została umieszczona średniówka:

- - - - - - - / - - - - - - 13 Tyś Pan wszytkiego świata, / Tyś niebo zbudował 13 sylab

- - - - - - - / - - - - - - 13 I złotemi gwiazdami / ślicznieś uhaftował. 13 sylab

Średniówka w pieśni znajduje się po …............. sylabie.  

Błyskawiczny cykl lekcji Dziady cz. IV

Czasami bywa tak, że człowiek ma tylko trzy lekcje do dyspozycji na "Dziady" cz. IV. I co tu zrobić? Z jednej strony - klasa z rozszerzeniem i chciałoby się omówić z nimi tak dogłębnie te "Dziady" cz. IV, takie świetny utwór.... Z drugiej strony - rzeczywistość skrzeczy. Lektury uzupełniające już zrobiłam: Faust, Frankenstein, bo wydawało mi się, że to muszą znać. No i nagle okazało się, że nie ma już czasu na IV część ,,Dziadów". Tak to bywa. Proponuję poniżej cykl 3 scenariuszy, na podstawie których przeprowadziłam lekcje i całkiem sensownie to wyszło. Oparłam się na podręczniku GWO. 

Przed lekcjami poprosiłam uczniów, aby obejrzeli film na youtubie, streszczający lekturę. 

1. Lekcja 

Temat: "Dziady" cz. IV - wprowadzenie. 

Czytaliśmy informacje z podręcznika, wyświetlałam slajdy, trochę opowiadałam. Ostateczna notatka w zeszycie: 

1. Czas i okoliczności powstania: 

- po ślubie ukochanej Maryli z hrabią Puttkamerem

- po śmierci mamy 

- wydane w 1823 

- razem z "Dziadami" cz. II tworzą tzw. Dziady kowieńsko-wileńskie 

- po lekturze "Cierpień młodego Wertera" 

2. Czas  miejsce akcji

- Zaduszki, dom księdza 

- trzy godziny od 21.00 do 24.00 

3. Bohaterowie: Pustelnik (Gustaw), Ksiądz, Dzieci, Chór 

4. Rodzaj literacki: dramat 

5. Gatunek literacki: dramat romantyczny 

6. Kompozycja i budowa

- elementy klasyczne: zasada trzech jedności, chór

- elementy romantyczne: fragmentaryczność akcji, synkretyzm, złamanie zasad decorum 

2. Lekcja 

Temat: ,,Prawdy żywe" przeciw ,,prawdom martwym" - spór światopoglądowy. 

Przypomniałam, że cytaty pochodzą z "Romantyczności" (niektórzy to wiedzieli :)). 

Słowa-klucze: światopogląd oświeceniowy i romantyczny, ,,książki zbójeckie". 

Przeczytaliśmy fragment z podręcznika - z podziałem na role. 

Poprosiłam o wypełnienie tabelki - podaję już wypełnioną, oczywiście to przykładowe odpowiedzi, mnie zawsze najbardziej chodzi o to, aby uczniowie się zaangażowali, pomyśleli. Tabelka jest umieszczona w zadaniu w podręczniku, ale trochę ją uprościłam. 

	Gustaw/Pustelnik	Ksiądz
Wyznawane wartości/idee	Miłość, indywidualizm, uczucia, emocje, wiara w życie pozagrobowe	Rozsądek, wartości chrześcijańskie, pokora wobec przeciwności losu
Stosunek do cierpienia	Nie chce się pogodzić, nie zgadza się	Przyjmuje z pokorą, uważa, że tak powinno być
Rola człowieka w świecie	Zależny od uczuć, od miłości, czuje się samotny, niezrozumiały	Człowiek jest trybikiem w machinie życia, podporządkowany wyrokom boskim; uważa, że należ y pomagać innym
Rola obrzędu dziadów	Moment spotkania się dwóch światów, ważny obrzęd	Przeciwny, to obrzęd pogański

Poprosiłam o przepisanie do zeszytu definicji światopoglądu z cytatów z zad. 6 w podręczniku: 

,,światopogląd - zespół czyichś poglądów na świat i na życie, wpływający na jego zachowanie" - cytat za www.sjp.pwn 

KSIĄDZ

,,Znasz ty Ewangeliją?"

PUSTELNIK 

,,A znasz ty nieszczęście?" 

Poprosiłam o ustny komentarz. Niektórzy notowali sobie odpowiedzi. 

Na koniec nawiązałam do "książek zbójeckich". Uczniowie znaleźli odpowiedni fragment w tekście i wypisali owe ,,książki zbójeckie" - ,,Nowa Heloiza" Rousseau oraz ,,Cierpienia młodego Wertera" Goethego. Zapowiedziałam, że jeszcze się zetkną z tym motywem w klasie 3, a potem zapytałam, czy uczniowie mają swoje ,,książki zbójeckie", które ich zmieniły, rozbudziły jakieś nadzieje. Okazało się, że tak, chociaż sens tej dyskusji nie był dokładnie taki, jak oczekiwałam :) Padły m.in. przykłady poradników życiowych oraz nawiązanie do ,,W pustyni i w puszczy" - jedna z dziewczyn stawiała swoim chłopakom za wzór Stasia Tarkowskiego..... zanim nie pojęła, że to wyidealizowany obraz ukochanego :) 

3. Lekcja

Temat: Piekło i raj romantycznej miłości. 

Słowa-klucze: mit Androgyne, miłość romantyczna, bohater werterowski.

Rozpoczęliśmy od fragmentu ,,Uczty" Platona opisującego mit o dwóch połówkach, powiedziałam także o micie o Androgyne. 

W formie mapy myśli podsumowaliśmy wiedzę o miłości romantycznej:

- jest nagła, gwałtowna

- kończy się nieszczęśliwe, katastrofą

- zawiera liczne przeszkody 

- kochanek idealizuje ukochaną

- wiara w spotkanie po śmierci 

Przypomnieliśmy sobie też ustnie cechy bohatera werterowskiego. 

Zapowiedziałam, że zajmiemy się symbolicznym ujęciem etapów miłości. Uczniowie otrzymują kartę pracy, podaję już wypełnioną: 

Godzina miłości

Z pierwszego fragmentu zamieszczonego w podręczniku wypisz cytaty potwierdzające następujące tezy:

Miłość pochodzi od Boga - ,,Ten sam Bóg stworzył miłość, który stworzył wdzięki"

Kochankowie są sobie przeznaczeni jeszcze przed narodzinami - ,,Bóg [...] On dusze obie łańcuchem uroku [...] Wprzód, nim je wyjął ze światłości stoku/Nim jest stworzył i okrył cielesną żałobą,/Wprzód je powiązał z sobą!"

Inni ludzie nie mają wpływu na uczucie między kochankami - ,,Teraz, kiedy złych ludzi odłącza nas ręka,/Rozciąga się ten łańcuch, ale się nie spęka!"

Godzina rozpaczy

Na podstawie  drugiego fragmentu tekstu wymień wszystkie elementy łączące zakochanych - ta sama pozycja społeczna, pochodzenie, wiek, podejście do życia  i uczuć, podobne myślenie, światopogląd. 

O co Gustaw oskarża ukochaną? - wybrała bogactwo, bogatego męża 

Ważny cytat, który należy przepisać do zeszytu: ,,Kobieto! puchu marny! ty wietrzna istoto!"

Godzina przestrogi  - tego fragmentu nie było w podręczniku. 

Tymczasem, jak cień błądząc po kochanych wdziękach,

Bywam albo w niebiosach  albo w piekła mękach.

Gdy ona wspomni, westchnie i łezkę wyleje,

Zbliżam się do usteczek, biały włos rozwieję,

Zmieszam się z odetchnieniem i przeniknę ciebie,

I jestem w niebie!

Z powyższego fragmentu wypisz przykład i ustal funkcję następujących środków językowych:

a) porównanie - funkcja: służy wydobyciu podobieństwa - tutaj: kochanka do ,,cienia", wskazuje tym samym na cechy bohatera 

b) paradoks - funkcja:  prowokuje do refleksji, wydobywa prawdę, w sposób paradoksalny, tutaj: miłość to i piekło, i raj jednocześnie 

c) wyliczenie - funkcja: podkreśla emocje bohatera 

d) wykrzyknienie - funkcja: jw. 

Podsumowanie: Wpływ miłości na Gustawa (Pustelnika):

1. Wpadł w obłęd. 

2. Poddał się cierpieniu. 

3. Stracił wiarę w ludzi, w porządek świata. 

4. Popełnił samobójstwo. 

Ten ostatni punkt musiałam nieco dopowiedzieć, bo z fragmentów w podręczniku nie było to jasne. 

,,Nie umiera ten, kto trwa w pamięci żywych" (Jan Twardowski).

 Pomysł na tę lekcję podsunął mi ktoś kiedyś na jakimś forum. Niestety nie pamiętam kto konkretnie. Lekcja wyszła bardzo dobrze, więc się dzielę pomysłem. Zajęcia przeprowadziłam w klasie ósmej. 

Temat: ,,Nie umiera ten, kto trwa w pamięci żywych" (Jan Twardowski).

Lekcję należy przeprowadzić po omówieniu trenów Jana Kochanowskiego jako kontekst filmowy.

Cel lekcji: poznanie różnych sposób ujęcia tematu śmierci dziecka, omówienie motywu-symbolu drzewa

Przebieg lekcji

1. Przypomnienie treści i budowy trenów, poinformowanie uczniów o celach lekcji.

2. Informacja na temat filmu: we Francji od 50 lat działa szkoła, która prowadzi kursy animacji cyfrowej; każdego roku organizują festiwal, na którym pokazują swoje prace. Jednym z takich filmów jest produkcja pt. ,,The tree" (drzewo).

3. Projekcja filmu – https://www.youtube.com/watch?v=ppACa98KCXU.

4. Krótkie, ustne streszczenie historii.

5. Pytania skierowane do uczniów:

   Jaki jest związek między filmem a trenami Jana Kochanowskiego?

   Czy coś szczególnego zwróciło waszą uwagę? Zainteresowało was?

6. Zadanie – w formie tabelki w zeszycie.

   W jaki sposób ojcowie pielęgnowali pamięć o córce?

   ,,Treny" Jana Kochanowskiego Film ,,The tree" Dobrze, gdyby w tabelce pojawiła się informacja, że polski poeta utrwalał postać córki poprzez poezję, metaforycznie. Bohater filmu dbał o drzewko, bo ono symbolizowało dla niego córkę.

   Jeśli to wybrzmi na lekcji, to swobodnie można przejść do motywu drzewa.

7. Przypomnienie uczniom trenu V, w którym Urszulka została porównana do drzewa oliwnego.

8. W filmie także skorzystano z tego motywu. Można przypomnieć uczniom symbolikę.

   
   
   
   
   
   
   - slajd. 

9. Porównanie ujęcia tematu przez poetę i reżysera filmu. Przykładowa notatka: W "Trenie" V Urszula Kochanowska została porównana do drzewka oliwnego. Poeta w ten metaforyczny sposób opisał śmierć córeczki. W filmie bohater dba o roślinkę, aby ją ratować, poświęca siebie. Drzewko symbolizuje dla niego córkę.

10. Warto przy okazji zwrócić uwagę na frazeologizmy: ,,pielęgnować pamięć" – czyli wspominać kogoś, utrwalać pamięć o nim.

11. Podsumowanie – nawiązanie do tematu, pytanie zadane uczniom albo wybranemu uczniowi – w jaki sposób rozumiesz temat? Czy się z nim zgadzasz?

12. Świetnie byłoby, gdyby odpowiedź na pytanie w temacie znalazła się w zeszycie.....

UWAGI

Inne propozycje przeprowadzenia lekcji:

1. Można wykorzystać narzędzia TIK:

• zapropnować uczniom wykonanie chmury wyrazów związanych ze smutkiem, cierpieniem: WordArt.com - Word Cloud Art Creato

2. Można skupić się na budowie trenu i porównać etapy żalu z obrazami na filmie, np.

Budowa trenu – porządek epicedium	Obrazy w filmie
exordium – wyjawienie przyczyny bólu	widok kaszlącej córki, jej choroba
laudatio – wyliczenie zasług zmarłego	córeczka dawała miłość, siły ojcu, nadawała sens jego życiu
comploratio – opłakiwanie	płacz po śmierci dziecka, złość – wyrzucenie drzewka
consolatio – pocieszenie	podlewanie drzewka, pielęgnacja, ochrona

3. W filmie jest też ważny wątek wody – jej życiodajnej siły, można do tego nawiązać.

4. Film rozpoczyna się zabiegiem retrospekcji – można o tym wspomnieć.

5. Można skupić się na symbolice rośliny – tak naprawdę suchej gałęzi, martwej, to działania, uczucia człowieka dają temu drzewku życie w sensie metaforycznym, metafizycznym.

6. Na drugiej lekcji można by razem z uczniami stworzyć konspekt rozprawki pt. ,,Cierpienie w życiu człowieka” i wpleść kontekst filmowy, żeby pokazać uczniom, że jest to możliwe i jak to zrobić.