Temat: Antagoniści w tragedii Sofoklesa - problem racji.
Czas trwania: 90 minut
Cel lekcji:
- uczeń interpretuje fragmenty tragedii
- uczeń określa źródła konfliktu
- uczeń rozumie, na czym polega w lekturze konflikt racji
- uczeń redaguje wypowiedź argumentacyjną
- uczeń uczestniczy w ćwiczeniach dramowych
Słowa-klucze (można je wypisać na tablicy): tragizm, konflikt racji, hamartia, hybris.
Planując lekcję, korzystałam z:
https://zapiskipolonistki.pl/lekcja-019-020-antygona-jako-dramat-racji-cwiczenia-dramowe/
A. Dziedzic, J. Pichalska, E. Świderska, "Drama na lekcjach języka polskiego".
Przebieg lekcji:
1. Przypomnienie mitu o rodzie Labdakidów (uczniowie mieli to zrobić w domu). Krótkie omówienie kwestii fatum, przeznaczenia - mamy już za sobą lekcję o bogach i roli Ananke w życiu starożytnych ludzi.
2. Ustalenie kto jest kim w lekturze.
Edyp i Jokasta = dzieci: Antygona, Ismena, Polinik, Eteokles
Kreon - brat Jokasty, szwagier Edypa + Eurydyka = syn Hajmon.
3. Proszę uczniów, aby usiedli na podłodze. Tłumaczę, że są Tebańczykami. Mają sobie wyobrazić, że słyszeli plotki o sporze Kreona z Antygoną. Są zaniepokojeni - sami posiadają rodziny i rozważają, co by zrobili w sytuacji Antygony. Wiedzą, że niepochowanie bliskiej osoby sprawi, że jej dusza nie zazna spokoju, a bogowie podziemi będą obrażeni.
Na mój znak do sali wchodzi Strażnik i odczytuje edykt Kreona - tu odsyłam do strony:
https://zapiskipolonistki.pl/lekcja-019-020-antygona-jako-dramat-racji-cwiczenia-dramowe/
4. Uczniowie-Tebańczycy komentują zarządzenie, mają wspominać o przekleństwie w rodzie Labdakidów.
Uwagi: Nie wychodzi to najlepiej, uczniowie skupiają się na postaci Kreona.
5. Wybrany uczeń/uczennica wciela się w postać Antygony i odgrywa tajemne pochowanie brata.
Uczniom rozdaję karteczki i proszę, aby napisali tam uczucia i emocje, jakie mogła odczuwać Antygona.
6. Następnie odczytujemy zapiski i sporządzam notatkę na tablicy. Pojawiają się słowa: złość, ból, rozpacz, radość, zmęczenie, gniew, samotność, satysfakcja, duma, strach.
Uczniowie bardzo trafnie rozpoznali gamę uczuć targających bohaterką.
7. Dzielę uczniów na dwie grupy. Szukają odpowiedzi na pytania:
Jakimi argumentami Antygona może przekonać Kreona, ze słusznie zrobiła?
Jak władca ma wytłumaczyć Antygonie, że popełniła zbrodnię godną kary śmierci?
8. Proszę też dwie osoby, aby ustawiły się jak rzeźby - Kreon i Antygona - przyjęły postawę i mimikę, jaką mogli mieć bohaterowie tragedii.
9. Grupy ustawiają się za rzeźbami i odczytują swoje argumenty.
Uwagi: całość wypada bardzo dobrze, uczniowie angażują się, przekrzykują, sami ostatecznie dochodzą do wniosku, że porozumienie między Antygoną i Kreonem nie było możliwe - każdy miał swoje argumenty, ale też był zamknięty na argumenty drugiej strony.
10. Wspólnie redagujemy notatkę w zeszycie:
Racje Antygony i racje Kreona. Podaję definicję słowa "hybris" - to pojęcie oznaczające dumę i pychę, które nie pozwalają bohaterom tragedii rozpoznać sytuację, w jakiej się znaleźli.
Pozytywne i negatywne konsekwencje decyzji, jakie podjęli:
Antygona - czyste sumienie, konsekwencja, ukojona dusza Polinika, śmierć, nieposłuszeństwo
Kreon - sprawiedliwość w oczach ludu, wyciągnął wnioski, śmierć najbliższych, rozpacz.
11. Dyskusja nad odpowiedzią na pytanie: Kto tu jest bohaterem tragicznym?
Wniosek: Konflikt tragiczny w utworze Sofoklesa polega na tym, że mamy do czynienia z racjami, pomiędzy którymi nie można dokonać właściwego wyboru - bohater z góry skazany jest na klęskę, nie ma pomyślnego rozwiązania. Tragizm wywołany jest również tym, że o losie bohaterów decyduje los, fatum.
Wina tragiczna (hamartia) bohaterów:
- Antygona pozostała wierna ideałom, boskim nakazom
- Kreon pozostał wierny swoim wartościom, prawom ludzkim,
ALE oboje błędnie rozpoznali sytuację, każdy czyn przyspieszał ich katastrofę.
12. Podsumowanie lekcji. Pytania: Co cię zainteresowała na tej lekcji? Czy coś cię zdziwiło? Zirytowało? Czy wszystko zrozumiałeś?